ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲဘုရား (ဓမၼဒူတ အရွင္ပညာေဇာတ)

"ဆရာေတာ္ဘုရား၊ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲဘုရား၊ ဘာသာျခားတစ္ဦးဦးက ေမးလာလွ်င္ မည္သို႔ ေျဖရမွာပါလဲဘုရား တုိတိုရွင္းရွင္းနဲ႔ နားလည္ေအာင္ ျပန္ေျပာျပႏိုင္ေအာင္ ေျဖဆိုေတာ္မူပါဘုရား၊ ဆရာေတာ္ဘုရားကို ဆရာလုပ္တာ မဟုတ္ပါဘုရား၊

အခ်ဳိ႔က ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ -
(၁) ကံ၊ ကံရဲ႔ အက်ဳိးကို ယံုၾကည္ရမယ္၊
(၂) အတိတ္ဘဝ ရိွတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရမယ္၊
(၃) ဘဝရဲ႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္ ရိွတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ရမယ္ - လုိ႔ အမိန္႔ရိွပါတယ္။"

"အခ်ဳိ႔က 'ဗုဒၶဘာသာ' ဆိုတာ ဗုဒၶဆိုတာ ဘုရား၊ ဘာသာဆိုတာ အယူဝါဒ၊ ဘုရားရဲ႔ အယူဝါဒလုိ႔ ေျဖဆိုၾကပါတယ္ဘုရား။"

"အခ်ဳိ႔ကလည္း သာသနာဆိုတာ အဆံုးအမ၊ ဘုရားရဲ႔ အဆံုးအမ၊ သာသနာကို ဗုဒၶဘာသာေခၚေၾကာင္း ေျပာၾကပါတယ္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္က ဗုဒၶဘာသာ သာသနာကို အေသးစိတ္ ေသေသခ်ာခ်ာ သိခ်င္ေနပါတယ္ဘုရား။ ဆရာေတာ္ဘုရား ေျဖၾကားေပးပါဘုရား"

"အံမေလး၊ အေမးသာေျပာရတယ္၊ အေျဖေတြကလည္း စံုလုိ႔ပါလား၊ ဘုန္းႀကီးက ဘယ္လုိေျဖရမွန္းေတာင္ မသိေတာ့ပါဘူး"
"ဆရာေတာ္က တပည့္ေတာ္နားလည္ေအာင္ ေျဖပါဘုရား၊ အဲဒီအေျဖေတြကို စိတ္တုိင္းမက်လုိ႔ ဆရာေတာ္ဘုရားကို ထပ္မံေမးေလွ်ာက္ျခင္းပါဘုရား"
"အင္း ... ဘုန္းႀကီးေျဖမွ ပို႐ႈပ္ကုန္ရင္ ခက္မယ္။"
"ဆရာေတာ္ဘုရား ေျဖရင္ ရွင္းမယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္၊ ေျဖေပးပါဘုရား။"
"အင္း ... ေျဖရမယ္ဆိုရင္ ဘုန္းႀကီးက ဗုဒၶဘာသာလုိ႔ ေခၚတာကို လံုးဝမႀကိဳက္ပါ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔ ေခၚမွ ႀကိဳက္ပါတယ္၊ (သို႔) ဗုဒၶဝါဒလုိ႔ ေခၚမွ ၾကိဳက္ပါတယ္"
"ဘာျဖစ္လုိ႔ပါလဲ ဘုရား"
"ဘုန္းႀကီးတို႔ ပိဋကတ္ေတာ္မွာ ဗုဒၶဘာသာလုိ႔ တြဲေခၚတဲ့စကားလုံး တစ္လံုးမွ မရိွပါ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔ တြဲေခၚတဲ့ စကားလံုးေတြေတာ့ အမ်ားႀကီး ရိွတယ္။ 'ဗုဒၶသာသန'ကို ျမန္မာလုိျပန္ရင္ 'ဗုဒၶရဲ႔ အဆံုးအမ' လုိ႔ ျပန္တာေကာင္းပါတယ္။ ဘုရားရဲ႔ အဆံုးအမလုိ႔ ျပန္ရင္ အျခားဘုရားေတြနဲ႔ ေရာေႏွာသြားမွာ စိုးလုိ႔ပါ၊ အဲဒီ ဗုဒၶက ဘယ္လုိသာသန အဆံုးအမေတြ ေပးခဲ့လဲေမးရင္ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာျပပါလား ေမးရင္ ဒီပါဠိဟာ အခ်ဳပ္ပါပဲ။

သဗၺပါပႆ အကရဏံ၊
ကုသလႆ ဥပသမၸဒါ။
သစိတၱ ပရိေယာဒပနံ၊
ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။ ... တဲ့"
"အဲဒီမွာ ဗုဒၶါန သာသနံ-ဆုိတာ ဗုဒၶသာသနာ-ဆုိတာပါပဲ၊ အဲဒီပါဠိကို ျမန္မာမျပန္ဘဲ ရွစ္လံုးဘြဲ႔နဲ႔ ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။"

အကုသိုလ္စု၊ မျပဳေရွာင္ခြာ၊
ကုသုိလ္အမ်ား၊ ႀကိဳးစားစံုစြာ၊
မိမိစိတ္ရင္း၊ ပြတ္ဝင္းျဖဴငွာ၊
ဤသံုးပါး၊ ဘုရားသာသနာ။ ... တဲ့"

"ဘုရားသာသနာဆုိတာ ဗုဒၶသာသနာ၊ ဗုဒၶအဆံုးအမကို ေခၚတယ္၊ ဗုဒၶတုိင္းရဲ႔ အဆံုးအမကို ေခၚပါတယ္။ အဲဒီအဆံုးအမကို ျမန္မာစကားေျပနဲ႔ ေျပာရရင္ -
(၁) အကုသုိလ္မွန္သမွ် ဘာမွ မလုပ္နဲ႔၊
(၂) ကုသိုလ္ကို စံုေအာင္လုပ္၊
(၃) မိမိစိတ္ကို ျဖဴစင္ေအာင္ထား။... တဲ့ "
"အဲဒီအဆံုးအမ သံုးမ်ဳိးကို အက်ယ္ခ်ဲ႔ရင္ နိကာယ္ငါးရပ္ ပိဋကတ္သံုးပံု ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီအဆံုးအမ တစ္နည္းေျပာရရင္ 'ဓမၼဝိနယ'လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္၊ ဓမၼဝိနယနဲ႔ သာသနသည္ သေဘာခ်င္းတူပါတယ္။ သာသနကို တရားကိုယ္အခ်ဳပ္ေကာက္ရင္- မဂ္ေလးတန္၊ ဖုိလ္ေလးတန္၊ နိဗၺာန္ပရိယတ္ကို ေကာက္ရသလုိ ဓမၼဝိနယ-အရလည္း အဲဒီတရားေတြပဲ ေကာက္ရပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးက ဗုဒၶသာသနာ၊ ဗုဒၶဝါဒလုိ႔ ေခၚတာပဲ ႀကိဳက္ပါတယ္။"
"မွန္ပါဘုရား၊ ဆက္ရွင္းပါဦး ဘုရား"
သူတို႔ နားလည္သလုိ သူတို႔ ဘာသာမ်ားနဲ႔ တန္းတူထားၿပီး သူတို႔အေခၚအတိုင္း ေခၚေဝၚရာမွ 'ဗုဒၶဘာသာ' ဆိုတဲ့ အေခၚ ျဖစ္လာတာပါ၊ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ဂ်ပ္ဆင္အဘိဓာန္မွ ဘာသာျပန္ဆုိခ်က္ကို နားေယာင္ၿပီး ေခၚရာမွ ဗုဒၶဘာသာဆုိတဲ့ အသံုးအႏႈန္း ေပၚေပါက္လာပါတယ္။"
"ဘာသာဆုိတာ တစ္ဆူတည္းေသာ ဘုရားကို ကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာကို ဘာသာလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ ဗုဒၶသာသနာက ဒီလုိ မဟုတ္ပါ၊ ဂဂၤါဝါဠဳ သဲစုမက ပြင့္ေတာ္မူတဲ့ ဘုရားအမ်ားကို ယံုၾကည္တဲ့ ဝါဒပါ။ တစ္ဆူတည္းေသာဘုရားကို ကိုးကြယ္တဲ့ Religion ဘာသာမဟုတ္ျခင္းေၾကာင့္ ဗုဒၶဝါဒကို ဗုဒၶဘာသာ-လုိ႔ မေခၚသင့္ပါ။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာလုိ႔သာ ေခၚသင့္ပါတယ္။"
"ေအး ... ဘာသာေရးဆိုတာ ထာဝရဘုရားသခင္နဲ႔ ျပန္လည္ပူးေပါင္းရန္ မွန္ကန္တဲ့နည္းလမ္းကို ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာ ဝါဒဟာ ထာဝရ ဘုရားသခင္နဲ႔ ျပန္လည္ပူးေပါင္းရန္ မွန္ကန္တဲ့ နည္းလမ္း ဟုတ္ရဲ႔လား"
"မဟုတ္ပါဘုရား"
"ေအး ... ဘာသာေရးဆိုတာ ႐ိုေသကိုင္း႐ႈိင္းမႈ (သို႔) ထာဝရ ဘုရားသခင္အား ဂုဏ္ျပဳခ်ီးက်ဳးမႈကို ေခၚပါတယ္၊ ဗုဒၶဝါဒသည္ အဲဒီလုိ မဟုတ္ပါ၊ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရးဆိုတာ ထာဝရဘုရား၊ အတၱဝိညာဏ္၊ ေကာင္းကင္ဘံု ဆုေတာင္းပတၳနာတို႔နဲ႔ မ်ားစြာဆက္စပ္ေနတဲ့ ယံုၾကည္မႈ တစ္ရပ္ကို ေခၚပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒက ထာဝရဘုရား၊ အတၱဝိညာဏ္၊ ေကာင္းကင္ဘံု ဆုေတာင္းမႈကို လက္မခံလုိ႔ ဗုဒၶဘာသာ-လုိ႔ မေခၚသင့္ပါေနာ္"
"မွန္ပါဘုရား"
"ေအး ... ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ဗုဒၶကို ကုိးကြယ္တာက ဗုဒၶရဲ႔ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို ယံုၾကည္ကိုးကြယ္တာပါ၊ ဘုရားရွင္ကို ကယ္တင္ရွင္အေနမ်ဳိးနဲ႔ ယံုၾကည္တာ မဟုတ္ပါ၊ ကိုးကြယ္တာ မဟုတ္ပါ။ ၿပီးေတာ့ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ဗုဒၶက ဆရာစား၊ ဗုဒၶက လက္ဆုပ္၊ လက္ကိုင္ လွ်ဳိ႔ဝွက္ထားတဲ့ 'အာစရိယမု႒ိ' မရိွပါ၊ ဗုဒၶက်င့္သလုိ က်င့္က ဗုဒၶျဖစ္ႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ထားခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာက ဆုေတာင္းသက္သက္ ဝါဒမဟုတ္ပါ၊ ဆုေတာင္းဘာသာ မဟုတ္ပါ။ ဆုေတာင္းသက္သက္ဆုိရင္ ဘာသာေရးလုိ႔ ေခၚရပါတယ္။ ဒါျဖင့္ ဗုဒၶဝါဒ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဆုေတာင္းမႈ မရိွဘူးလား-ဆိုေတာ့ ရိွပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒရဲ႔ ဆုေတာင္းမႈက ကိုယ္ျပဳထားတဲ့ ကုသုိလ္ကံရဲ႔ အက်ဳိးကို ေတာင္းယူတာပါ၊ ဘာမွမလုပ္ဘဲနဲ႔ ေတာင္းတာမဟုတ္ပါ၊ ယခုအခါမွာ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာဟာ ဘာသာေရးဆန္ေနၿပီေနာ္၊ သတိထားပါ။"
"မွန္ပါဘုရား"
"ဗုဒၶဝါဒဟာ ပစၥဳပၸန္ကံ ပစၥဳပၸန္ အေၾကာင္းအက်ဳိးတရားေတြကို ဦးစားေပးတဲ့ ဝါဒပါ။ ဗုဒၶဟာ ကိုယ္တုိင္ဓမၼကို ရွာေဖြၿပီး ကိုယ္တိုင္ ဗုဒၶျဖစ္မွ ဗုဒၶအျဖစ္ ေရာက္ပံု လမ္းစဥ္ က်င့္စဥ္ေတြပဲ ေဟာခဲ့ပါတယ္၊ ဆုေတာင္းဖုိ႔ မေဟာခဲ့ပါ။ အဲဒီအဆံုးအမ လမ္းစဥ္ေတြ မိမိတုိ႔ ကိုယ္ကို မိမိတို႔ အားကိုးၿပီး အဆင့္ဆင့္ေသာ ဝီရိယနဲ႔ အားထုတ္က်င့္ႀကံဖုိ႔သာ ေဟာခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာမွာ ေမ့ေလ်ာ့ ေပါ့တန္ေနလုိ႔ မရပါ၊ သတိတရား လက္ကိုင္ထားၿပီး ႀကိဳးစား အားထုတ္ယူမွ ကိုယ္လုိရာ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာက ကိုယ္အက်ဳိးကိုယ္စံ၊ ကိုယ့္အျပစ္ ကိုယ္ခံပါ၊ ဗုဒၶက အက်ဳိးကိုလည္း မေပးပါ၊ အျပစ္ကိုလည္း မေပးပါ၊ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶကို မေၾကာက္ရပါ။ ၿပီးေတာ့ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶကို နည္းေပးလမ္းညႊန္အျဖစ္နဲ႔ အားထားယံုၾကည္တဲ့ သေဘာမ်ဳိးပါ၊ မိမိကုိယ္ကို လံုးဝပံုအပ္ၿပီး အားကိုးတဲ့ သေဘာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူးေနာ္"
"မွန္ပါဘုရား"
"ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶအတြက္ ဘာမွလုပ္ေပးစရာ မလုိပါ၊ ဘာသာေရးမွာ ဘာသာဘုရားအတြက္ လုပ္ေပးရပါတယ္။ ဗုဒၶသာသနာမွာ ဗုဒၶက လမ္းညႊန္တဲ့ ကိစၥပါ၊ ဗုဒၶသာသနာဝင္ေတြက လုိက္နာက်င့္ႀကံရသူေတြပါ။ ဗုဒၶဝါဒ၊ ဗုဒၶသာသနာမွာ ကိုယ့္အတြက္ ကိုယ္က်င့္တာသည္ပင္လွ်င္ ဗုဒၶကို အျမတ္ဆံုး ပူေဇာ္ျခင္းျဖင့္ ပူေဇာ္တယ္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။"
"ဗုဒၶဝါဒက အတၱဟိတ = ကိုယ္က်ဳိးက်င့္သက္သက္နဲ႔ ပရဟိတ = သူတစ္ပါးအက်ဳိးသက္သက္က်င့္တဲ့ ဝါဒႏွစ္ခုရဲ႔ အလယ္က သြားတဲ့ အလယ္အလတ္ လမ္းစဥ္ဝါဒပါ၊ သာသနာပါ၊ ဘာသာမဟုတ္ပါ။ ကဲ ဒီေလာက္ဆိုရင္ ရွင္းၿပီးလား။"
"ရွင္းပါၿပီ ဘုရား"
အားလံုးသႏၲာန္၊ အျမင္မွန္၊ လ်င္ျမန္ရေစေသာ္ ...
[၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လထုတ္၊ ျမတ္ဆုမြန္ မဂၢဇင္း၊ စာ-၃၀]
(ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာကိုေခၚပါသလဲဘုရား ) by Pyanajota (ဓမၼဒူတ အရွင္ပညာေဇာတ)